Η εξέλιξη με τις μεγάλες τεχνολογικές και κοινωνικές αλλαγές
Δημήτρης Γ. Καπόπουλος
Η ορολογία Ιστός 2.0 χρησιμοποιείται για να περιγράψει κοινότητες βασισμένες στον Ιστό και υπηρεσίες που αποβλέπουν στη συνεργασία, την αποδοτικότητα και το μοίρασμα των πόρων.
Ένας διαδικτυακός τόπος στον Ιστό 2.0, παρέχει τη δυνατότητα της αλληλεπίδρασης μεταξύ των χρηστών και της αλλαγής των περιεχομένων του από αυτούς. Αυτό έρχεται σε αντίθεση με τους μη διαδραστικούς διαδικτυακούς τόπους, που περικλείονται στην έννοια του Ιστού 1.0, όπου οι χρήστες δεν έχουν δυναμικό ρόλο και το μόνο που μπορούν να κάνουν είναι να αναζητήσουν και να λάβουν πληροφορίες.
Βλέποντας λοιπόν την εξέλιξη του Ιστού ως προς την έννοια της διασυνδεσιμότητας, είναι φανερό ότι στον μεν Ιστό 1.0 έχουμε διασύνδεση πληροφοριών με τη μορφή συνδεδεμένων σελίδων, στον δε Ιστό 2.0 υπάρχει διασύνδεση ανθρώπων, στα πλαίσια της οποίας μπορούν να μοιράζονται και να τροποποιούν τις προς κοινή χρήση διατιθέμενες πληροφορίες. Ο Ιστός 2.0 θεωρεί κέντρο τον άνθρωπο και όχι την πληροφορία. Κατά συνέπεια, μέσα σ’ αυτό το πλαίσιο μπορούμε να δούμε τον ρόλο του ανθρώπου να αλλάζει και να μετασχηματίζεται από παθητικό καταναλωτή περιεχομένου σε ενεργό δημιουργό περιεχομένου μιας παγκόσμιας κοινωνίας.
Ο Ιστός 2.0 έχει επιφέρει την κοινωνική δικτύωση (social networking) με πλήθος διαδικτυακών εφαρμογών που υποστηρίζουν την επικοινωνία, τη συμμετοχή και τη διαδραστικότητα των ανθρώπων.
Με τον όρο κοινωνικά μέσα (social media) αναφερόμαστε στην ομάδα διαδικτυακών εφαρμογών (forums, wikis, blogs, podcasts, κ.λπ.), οι οποίες βασίζονται στις αρχές του Ιστού 2.0 και επιτρέπουν την ανταλλαγή περιεχομένου, το οποίο δημιουργείται από τους χρήστες (user-generated content).
Μεταξύ των πολλών δημοφιλών διαδικτυακών τόπων κοινωνικής δικτύωσης αναφέρουμε τους: Wikipedia, youtube, facebook, twitter, linkedin, myspace,orkut, ning και idealist. Οι διαδικτυακοί τόποι κοινωνικής δικτύωσης υπερισχύουν έναντι των κοινών διαδικτυακών τόπων, κατά τα ακόλουθα:
- Δίνουν την αίσθηση της κοινότητας.
- Προσφέρουν απλή πρόσβαση σε πολυμέσα.
- Συμβάλουν στον καλό προγραμματισμό των εκδηλώσεων.
- Είναι εύχρηστοι.
- Προσφέρουν δυνατότητα αξιολόγησης και σχολίων.
- Εφαρμογές Ιστού (Web application ή Web app). Αφορά λογισμικό που εκτελείται μέσα σε φυλλομετρητή Ιστού. Τα πλεονεκτήματα που μπορεί να έχουν οι χρήστες από τις εφαρμογές αυτές είναι τα ακόλουθα: Προσπέλαση δεδομένων από οπουδήποτε, λειτουργία ανεξάρτητη συσκευής, λειτουργία με την τελευταία έκδοση της εφαρμογής και περισσότερη ασφάλεια.
- Wikis. Πρόκειται για διαδικτυακούς τόπους το περιεχόμενο των οποίων μπορεί να δημιουργηθεί και να τροποποιηθεί από τον καθένα. Κατά συνέπεια, το τελικό αποτέλεσμα είναι προϊόν συνεργασίας. Πολλά wikis παρέχουν χώρο συζητήσεων, αναφορικά με τις επικείμενες ενημερώσεις. Το δημοφιλέστερο wiki δεν είναι άλλο από την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια Βικιπαιδεία.
- RSS (Really Simple Syndication). Το RSS ενημερώνει τον χρήστη του Διαδικτύου για θέματα που τον ενδιαφέρουν, χωρίς αυτός να είναι αναγκασμένος να επισκεφτεί τις ιστοσελίδες, στις οποίες αυτά βρίσκονται, για να αναζητήσει την τυχόν ύπαρξή τους. Με τη βοήθεια των ροών RSS, ο ενδιαφερόμενος μπορεί να λαμβάνει άμεσα αυτόματες ειδοποιήσεις καθώς και ένα μέρος από το περιεχόμενο με το οποίο ενημερώθηκε κάποιος διαδικτυακός τόπος της αρεσκείας του.
- Έξυπνες αναζητήσεις (intelligent searching). Πρόκειται για αναζητήσεις οι οποίες μπορούν να πραγματοποιηθούν με προηγμένους τρόπους, όπως: Με βάση το περιεχόμενο αρχείων κειμένου, με στοιχεία πλην κειμένου (εικόνες, φυσική γλώσσα) και με διάφορες αξιολογήσεις (αριθμός αναφορών που υπάρχουν για το αναζητούμενο αντικείμενο, αριθμός επισκέψεων που έχουν πραγματοποιηθεί κ.ά.).
- Ετικέτες (tags ή tagging). Η ετικέτα είναι μια λέξη-κλειδί ή ένας περιγραφικός όρος που συνδέεται με ένα στοιχείο και χρησιμοποιείται σαν μέσο ταξινόμησης.
- Mashups. Πρόκειται για ιστοσελίδες που ενσωματώνουν περιεχόμενα από διάφορες άλλες διασυνδεδεμένες ιστοσελίδες παρεμφερούς περιεχομένου.
- Χώροι συζητήσεων (chat rooms). Η συζήτηση στο Διαδίκτυο συντελείται με δύο τρόπους. Ο πρώτος επιτρέπει την επικοινωνία απλώς με τη γραπτή ανταλλαγή μηνυμάτων σε πραγματικό χρόνο. Στον δεύτερο, η επικοινωνία γίνεται πάλι σε πραγματικό χρόνο αλλά με εικόνα, ήχο και κείμενο.
- Φόρουμ Ιστού (Web forum). Είναι διαδικτυακές εφαρμογές, που διαχειρίζονται το περιεχόμενο που δημιουργεί ο εγγεγραμμένος χρήστης και το οποίο σχετίζεται με κάποιο θέμα που έχει τεθεί προς συζήτηση. Στη λειτουργία των φόρουμ υπάρχουν τρεις διακριτοί ρόλοι: Ο διαχειριστής (ο υπεύθυνος για την τεχνική υποδομή και επάρκεια του χώρου), ο υποκινητής (αυτός που δημιουργεί τα προς συζήτηση θέματα) και ο συντονιστής (εξασφαλίζει ότι οι τοποθετήσεις των συμμετεχόντων παραμένουν εντός θέματος και υπακούουν σε κανόνες καλής συμπεριφοράς).
- Blogs. Υπήρξαν η πρώτη εφαρμογή του Ιστού 2.0. Πρόκειται για ιστοσελίδες οι οποίες δέχονται καταχωρήσεις των κατόχων τους με φθίνουσα χρονολογική σειρά, εν είδει ημερολογίου, ώστε οι πιο πρόσφατες να εμφανίζονται πρώτες. Τα αναρτώμενα άρθρα μπορούν να χαρακτηρισθούν ως προς την κατηγορία στην οποία ανήκουν, με βάσει κάποιες ετικέτες, που έχει ορίσει ο ιδιοκτήτης του blog. Στο τέλος κάθε δημοσίευσης υπάρχει ειδικός χώρος όπου οι επισκέπτες μπορούν να γράψουν σχόλια, τα οποία εμφανίζονται δημόσια. Οι αναγνώστες των blogs μπορούν μεν να σχολιάσουν, αλλά όχι και να ορίσουν τα θέματα προς ανάρτηση. Αυτό διαφέρει σημαντικά από τον διμερή χαρακτήρα που όπως είδαμε έχουν τα φόρουμ, όπου κάθε μέλος μπορεί να είναι συγγραφέας ή αναγνώστης ή και τα δύο.
Ο όρος Ιστός 3.0 χρησιμοποιείται για να δηλώσει την επόμενη μεγάλη εξέλιξη του Ιστού, που έχει ήδη αρχίσει και είναι ικανή να επιφέρει μεγάλες αλλαγές στην τεχνολογία και την κοινωνία.Ένας ακριβής ορισμός για τον Ιστό 3.0 δεν μπορεί να προβλεφθεί. Πολλοί όμως συμφωνούν ότι ο Ιστός 3.0 θα χαρακτηρίζεται από ικανότητα συσχετισμών και απόδοση νοήματος στα δεδομένα. Όταν ο υπολογιστής ‘καταλάβει’ το νόημα των δεδομένων θα μπορέσει να εκτελέσει έξυπνη αναζήτηση, να συνδυάσει και να αιτιολογήσει τα αποτελέσματα. Έτσι εξηγούνται και οι ονομασίες ‘έξυπνος Ιστός’ (intelligent Web) και σημασιολογικός Ιστός (semantic Web), που του αποδίδονται. Ο όρος σημασιολογικός Ιστός επινοήθηκε από τον Tim Berners-Lee, τον άνθρωπο που εφηύρε τον παγκόσμιο Ιστό.Ο Ιστός 3.0 θα είναι ένα μέρος όπου οι υπολογιστές θα μπορούν να διαβάζουν τις σελίδες του όπως οι άνθρωποι, ένα μέρος όπου οι μηχανές αναζήτησης και οι πράκτορες λογισμικού (software agents) θα μπορούν να ερευνούν καλύτερα στο Διαδίκτυο και να βρίσκουν αυτό που πραγματικά θέλουμε.
Ο Ιστός 3.0 θα διαχειρίζεται μία μεγάλη συλλογή διασυνδεδεμένων βάσεων δεδομένων. Η διασύνδεση των δεδομένων από διαφορετικές πηγές, ο συσχετισμός και στη συνέχεια η χρήση τους θα είναι ένα βασικό σημείο διαφοροποίησης του Ιστού 3.0 έναντι των προκατόχων του.
Από ότι φαίνεται ο Ιστός 3.0 θα χαρακτηρίζεται και από τα ακόλουθα:
- Καθολική (τοπικά και χρονικά) ευρυζωνικότητα σύνδεσης. Η προσπέλαση των δεδομένων από οποιοδήποτε σημείο θα επιτευχθεί κυρίως με τη χρήση έξυπνων συσκευών κινητής τηλεφωνίας (smart phones) και εφαρμογών του σύννεφου (cloud applications).
- Χρήση τεχνολογιών ανοικτού κώδικα (open source techniques).
- Ταυτοποίηση οποιουδήποτε πόρου, μέσα από ένα σύστημα ενιαίου προσδιορισμού πόρων (universal resource identifier system).
- Παροχή των δεδομένων ως υπηρεσία (Data as a Service - DaaS).
- Παροχή του λογισμικού ως υπηρεσία (Software as a Service - SaaS).
- Τρισδιάστατη απεικόνιση γραφικών και βίντεο.
